Gastro ponuda Zemuna ili kuhinja Zemunaca najvećim delom uslovljena je geografskim položajem Zemuna i predstavlja svojevrsnu mešavinu različitih uticaja — najvećim delom elementa vojvođanske kuhinje, na osnovu kojih gastro ponuda Zemuna može biti nešto po čemu je postala prepoznatljiva, u Srbiji i inostranstvu.
Godine 1871. posle preuređenja Austrougarske, Zemun je dobio statusu slobodnog grada s izbornim gradonačelnikom. Nešto kasnije ukinuta je Vojna granica i Zemun je postao središte obrazovanog sreza. Godine 1873. grad je povezan železničkom prugom sa Evropom, a zatim, preko Beograda 1884. godine sa istokom Srbije. Ulaganje u infrastrukturu Zemuna povećalo je promet i oživelo privredu, koja se ogledala u otvaranju radionica, prvih fabrika, parnih mlinova, prvih banaka, savremenih hotela, kafana, obnavljanju građevinskog fonda, uređivanju ulica, kopanju prvih arteskih bunara (1892) i uvođenju električnog osvetljenja (1901).[2]
Sve to pratilo je i razvoj ugostiteljstva i gastro ponude u Zemunu. Kako je vremenom preovlado glas da je Zemun poznat po kafanama u kojima se spremaju najbolji riblji specijaliteti, da na jelovniku ima 70 raznih jela od rečne ribe, da u njima riba direktno iz Dunava uskakače u tiganj,[3] i da se sprema nadaleko čuvena riblja čorbi jedinstvenog ukusa (čija se tradicionalna receptura i danas koristi), počeli su da dolaze i ugledni gosti. Tako je vremenom Zemun postao kultno mesto i moderan ugostiteljski centar koji je okupljao ne samo ljubitelje ribljih specijaliteta, dobrog vina i društva, već i umetnike, književnike diplomate, ali i alase sa Dunava, u koji su oni dolazili i donosili pune ruke sveže ribe, pravo iz svojih čamaca.
Kuhinju Zemunaca karakteriše:
- bogatsvo i raznovrsnost hrane, što je posledica blizine reke, šume i plodnog tla.
- mešavina kuhinja različitih naroda koji žive na ovom prostoru od davnina.
- bogatstvo kulinarskih znanja proizašlo iz međusobnog uticaja domaće, nemačke ili mađarske kuhinje
- autentičnost, ili izvedenost jela iz drugih kuhinja
- preuzetost jela iz drugih jelovnika, ali sa dodatkom autentične arome i uticaja.
- Riblji specijaliteti
U jelovnicima Zemuna pre svega dominiraju jela koja se spravljaju od rečne ribe po receptima ribara ili kulinara (pečena riba, riblja čorba, riblji paprikaš i drugo). Da je Zemun od davnina poznat po ribljim specijalitetima svedoče i nazivi starih restorana poput ovih — „Kod plavetne štuke“, „Kod zlatnog šarana“, „Venecija” itd.
Jela od mesa i povrća
Gastro ponudu Zemuna pored raznovrsnih jela od ribe, karakteriše i bogata ponuda jela od raznih vrsta crvenog i belog mesa i raznovrsnog povrća, sa elementima, straosrpske, vojvođanske ali i evropske kuhinje, pre svega mađarske.
Peciva
Bogata ponudu peciva i kolača u Zemunu, najčešće je rezultat uticaja vojvođanske kuhinje (štrudle, pite, krofne i ostalo).
Pića
Uz dobru hranu Zemun nudi i dobar asortiman pića, koji se u Zemunu oslanja na bogatu vinsku kartu susednih regiona (Oplenačkog, Fruškogorskog i Vršačkog vinogorja, ali i na izuzetnu ponudu piva, među kojima se nalazi i domaći proizvođač zemunskog piva. Bogata je i ponuda domaćih bezalkoholnih pića, na bazi voćnih sokova.
Duga ugostiteljska tradicija u Zemunu se može pratiti još od najstarije sačuvanog kafanskog objekta u Beogradu označenog kao „Zartaken“. Građen u bondruku kao objekat dvojne namene sa stanovima na spratu i kafanom „Beli medved” u prizemlju, u literaturi se pominje kao mesto u kome su boravili ne samo mnogi putopisci već i 1717. Evgenije Savojski.
U Zemunu se danas gatroponuda domaće i internacionalne kuhinje servira u brojnim restoranima.
Vezano za hranu i piće u Zemunu su ranije postojale manifestacije zabavno turističkog karaktera, koje su najčešće bile vezane za pripremu riblje čorbe, ali su u poslednje vreme one prestale da postoje, ili se retko održavaju. Jedan od takvih festivala je „Zemunski festival vina i hrane“, na kome JKP „Gradske pijace“ učestvuju u saradnji sa „Savezom vinara i vinogradara Srbije“. Na ovom festivalu posetioce očekuje degustacija tradicionalnih srpskih domaćih specijaliteta sa zemunskih i beogradskih pijaca i bogat izbor vina domaćih vinarija i vinskih podruma.
Obanavljanje manifestacija koje bi imale u svom programu pripremu ribe, slatkih ili slanih jela sa područaja oko Zemuna, sa naglaskom na takmičarski karakter i zabavu, svakako bi privukla veliki broj takmičara, gurmana ali i turista.
