Pretraga
Close this search box.

Zemunsko groblje zamalo postalo park!

Zamislite kako bi Tašmajdan izgledao da je na njemu ostalo groblje? Možda bi to bio mističan kraj, možda bismo se groblju na neki način i divili, ali… Park je ipak park! A zamislite da je umesto Zemunskog groblja pre šest-sedam ili više decenija izgrađen park. Jer, moglo je zamalo tako da bude…

Srećom, neke odluke nisu sprovedene, jer, ma kako Gardoš bio nezgodno mesto za jedno tako veliko groblje, u njemu je sačuvana istorija Zemuna i bilo bi nezamislivo da se danas na bregu umesto starih nadgrobnih spomenika nalazi bilo šta drugo.

Groblje jeste u samom naselju, noću deluje pomalo i sablasno, oivičeno s jedne strane starom ogradom, s druge strmoglavim lesom, a s treće strane čak odbrambenim zidom na kom su ostale puškarnice.

Danju je, pak, to oaza mira i poneki stari Zemunci i znatiželjni prolaznici rado prošetaju njime, kao što bi to i trebalo činiti na starim grobljima koja istorija pretvara u spomen parkove. Zemunsko groblje više se ne širi, a pokojnici mogu da se sahranjuju samo u porodičnim grobnicama.

Trag u kamenu ostavile su razne kulture, religije, pa čak i ideologije, uklesana su sećanja na najteže zločine, na časnu borbu i pobednika i neprijatelja. Čitava tri veka “stešnjena” su među puteljcima ovog starog, najstarijeg beogradskog grbolja.

Premda vam se čini da na svakom koraku možete videti drugo pismo, jezik i simbole, groblje je, ipak, podeljeno na tri dela. Postoje, naravno, i spomenici na kojima se mogu videti potpuno različiti simboli, na primer, krst i polumesec, a obično je reč o supružnicima čijoj ljubavi nisu smetale razlike u veri.

Muslimanski deo groblja, zapravo, ne postoji kao celina, iako postoji mnogo muslimana koji tu počivaju. Groblje čine pravoslavni, rimokatolički i jevrejski deo

.Nacije sigurno ne bismo mogli da nabrojimo – ima mnogo i nemačkih grobnica, a katkad se mogu ugledati i cincarska, grčka i ruska imena – čak je formirano i malo rusko groblje.

Jevrejsko groblje je uređeno, delimično izmešteno i pregrupisano 1977. godine, kada je ono pretvoreno u posebnu memorijalnu celinu.

Groblje je osnovano u 18. veku, najpre kao katoličko. Na jevrejskom groblju najstariji spomenik je iz sredine veka, a na kraju istog stoleća na breg se izmešta i pravoslavno groblje, koje je bilo kod Nikolajevske crkve.

Ratovi su naneli brojne rane Zemuncima, pa su na groblju podizani i brojni memorijalni spomenici – jevrejskim žrtvama nacizma i žrtvama iz logora na Sajmištu. Tu je i spomenik srpskim vojnicima poginulim i umrlim za vreme Prvog svetskog rata, i to nad kosturnicom 1928. godine, a formirano je i groblje partizanskih boraca 1941-45.

Već smo rekli da su i naši neprijatelji, poginuli u časnoj borbi, dobili spomenik – na rimokatoličkom delu počivaju u zajedničkoj grobnici vojnici pali u Prvom svetskom ratu 1914 – 1918.

Od verskih obeležja posebno se izdvaja tzv. Hariševa kapela, dobro poznata u vizuri Zemuna – Crkva Sv. Dimitrija iz 1874.

Svojom starinom pleni i katolička kapela Žalosne Gospe, koja datira iz perioda osnivanja groblja, ali se njen današnji izgled pripisuje radovima iz 1811. godine.

Gde bi sve ovo moglo da se izmesti i otrgne iz istorijskog jezgra Zemuna?

Takve inicijative postojale su tridesetih godina, pa čak i za vreme Drugog svetskog rata, ali i posle njega.

Ipak, na sreću, 1973. godine doneta je konačna odluka da se ovo groblje pretvori u spomen-groblje i da ima isti tretman kao i Novo groblje. A dvadeset i jednu godinu kasnije, 1994. godine, proglašeno za kulturno dobro Republike Srbije.

Tagovi:

Pročitajte još: